wtorek, 15 grudnia 2009

Ekonomia Varrona

Podobne uwagi ogólne można uczynić na temat myśli ekonomicznej
w starożytnym Rzymie, która była znacznie uboższa niż w Grecji. Szcze-
gółowe rady, w jaki sposób prowadzić gospodarstwo niewolnicze, zebrał
Katon Starszy (234—149 p.n.e.) w pracy De agri cultura. Był on zwolen-
nikiem rolnictwa, zwłaszcza hodowli, co stanowiło odbicie gospodarczego
charakteru Rzymu w tym okresie. Zagadnienia agrarne były równie*
przedmiotem zainteresowań gospodarczych Varrona. W kredyt studencki.

Arystoteles.

Najwybitniejszy myśliciel starożytności, Arystoteles (384—322 p.n.e.) wy-
powiadał się na tematy ekonomiczne w pracach: PoliUkd i Ethikd Niko-
m&cheia. Dzielił on naukę o gospodarstwie na „ekonomię", której celem
jest produkcja i pomnażanie wartości użytkowych niezbędnych dla domu
lub państwa oraz na „chrematystykę" — naukę o bogactwie pieniężnym
i sposobie jego pomnażania. Do „ekonomii" odnosił się pozytywnie, nato-
miast „chrematystykę" uważał za zjawisko nienaturalne, godne potępienia.
Arystoteles zajmował się analizą wartości — rozróżniał wartość użytkową
i wymienną — analizą pieniądza, problemem handlu; potępiał lichwiarstwo.
Niewolnictwo uważał za zjawisko naturalne, konieczne i etycznie uzasa-
dnione. Poglądy starożytnych myślicieli greckich wyrosły na podłożu sto-
sunków niewolniczych. Myśl ich nie mogła wyzwolić się z ram współczes-
nych im stosunków społecznych. Podobnie jak klasa właścicieli niewolni-
ków, wyrażali oni pogardę dla pracy fizycznej, a pracę umysłową trakto-
wali jako naturalny przywilej klasy panującej.

Kalwinizm kredytu studenckiego.

W okresie średniowiecza potrzeby walki klasowej i interesy klas ucis-
kanych zrodziły poglądy przeciwstawne poglądom reprezentującym inte-
resy klas panujących. Schyłek feudalizmu na zachodzie Europy cechowało
występowanie licznych ruchów społecznych (powstania chłopsko-plebej-
skie) i religijnych (luteranizm, kalwinizm).

Gospodarka w końcu średniowiecza.

W końcu średniowiecza rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej wywo-
ła! winteresowanie zjawiskami pieniężnymiś1 sposobami „bicia" pieniądza,
stałością jego wartości, problemami cexv-itp. Problemami monetarnymi
jojmowali się przede wszystkim Nicolas Oresmius (1320—1382), Mikołaj
^pemik (1473—1543), Jean Bodin (1530—1596), Thomas Gresham (1519—
Ji5?9). Średniowieczna myśl ekonomiczna, a zwłaszcza doktryna kano-
nistów, stała na stanowiska interesów klasy panującej: feudałów i wyż-
szej hierarchii kościelnej. Mimo to doktryna kanonistów była pewnym
krokiem naprzód w ogólnym rozwoju myśli ekonomicznej.

Doktryna kanonistów a sprawa kredytu studenckiego.

femasz z Akwinu był czołowym ideologiem, filozofem i twórcą doktryny kanonistów. Uzasadniał on feudalny podział na stany i feudalną hieftCKhfe społeczną, konieczność podziału pracy na fizyczną („praca czarna") kredyt studencki
i umysłową („praca szlachetna*'); własność prywatną i bogactwo uz. Bawał za zjawiska zgodne z prawem natury. Stworzył pojęcie ceny sprawiedliwej {ittetum pretium), w której pomieścił równość pracy i nierówność
Jatową, uzasadniał pobieranie procentu od pożyczek oraz zysku od opecji handlowych.

Tomasz z Akwinu, kredyt studencki.

Tomasz z Akwinu był czołowym ideologiem, filozofem i twórcą dokryny kanonistów. Uzasadniał on feudalny podział na stany i feudalną hieJarchię społeczną, konieczność podziału pracy na fizyczną („praca czarna") li umysłową („praca szlachetna"); własność prywatną i bogactwo uznawał za zjawiska zgodne z prawem natury. Stworzył pojęcie ceny sprawied-
liwej (iustum pretium), w której pomieścił równość pracy i nierówność
stanową, uzasadniał pobieranie procentu od pożyczek oraz zysku od operacji handlowych w kredycie studenckim pko.

POGLĄDY EKONOMICZNE W OKRESIE FEUDALIZMU

Początkowo reprezentanci myśli społeczno-ekonomicznej doby feudal*.

h mieli negatywny stosunek do niewolnictwa; domagali się roztoczeni
opieki nad niewolnikami i biednymi, nie występowali jednak przeciw no-
wym formom zależności klasowej, które stworzył feudalizm.
j Stopniowy rozwój sił wytwórczych, umacnianie się stosunków feudalnych
Tggólny rozwój gospodarki, zwłaszcza rzemiosła i handlu miejskiego, stwo-

ferły nowe podłoże dla badań społeezno-gospodarczych. Powstała koniecz-
ność teoretycznego uzasadnienia tych przemian. Dawne „kanony", zawar-
te w nauce św. Augustyna (354—430), stały się przestarzałe; pojawiła się
nowelizacja, co następuje w nowych komentarzach do Pisma Stoiętego,